Modelrecht

Als ondernemer investeer je tijd, geld en creativiteit in het ontwerpen van een uniek product of verpakking. Zonder modelrecht kan een concurrent jouw ontwerp eenvoudig kopiëren, zonder juridische gevolgen. Door je model te registreren, leg je juridisch vast dat jij de eerste was met dat ontwerp.

Met een geldig modelrecht kun je:

• Optreden tegen namaak of kopieën op de markt
• Waarde toevoegen aan je merk of productlijn
• Licenties uitgeven of je model commercieel exploiteren
• Een sterkere onderhandelingspositie innemen bij samenwerking of verkoop

Kortom: modelrecht beschermt niet alleen je ontwerp, maar ook de investering en het concurrentievoordeel die je ermee opbouwt. Zeker als je je product professioneel wilt vermarkten of internationaal wilt opschalen, is modelbescherming onmisbaar.

Het uiterlijk van een voortbrengsel wordt afgeleid uit de kenmerken van met name de lijnen, de omtrek, de kleuren, de vorm, de textuur of de materialen van het voortbrengsel zelf of de versiering ervan.

Het exclusieve recht houdt in dat de houder ervan het model mag gebruiken om het te vervaardigen, aanbieden, in de handel brengen, verkopen, leveren, verhuren, invoeren, uitvoeren, tentoonstellen, gebruiken of in voorraad hebben en om derden te verbieden dit zonder toestemming te doen.

Een model registreren doe je door dit te deponeren in de Benelux, Europese Unie of wereldwijd.

Het wezenlijke verschil tussen modelrecht en auteursrecht is het feit dat auteursrecht ontstaat door creatie en dat modellenrecht pas bestaat na registratie. Je kunt dus exact aantonen wanneer het recht is ontstaan en vanaf welk moment je het dus hebt laten beschermen.

Voor welke duur jouw recht geldig is, is afhankelijk van voor welke landen of welk gebied de aanvraag is gedaan en waar het is gedeponeerd. Hierbij onderscheiden we de Benelux, Europa en internationaal modelrecht.

Wat is de duur in de Benelux?

De maximale duur van modelrecht voor de Benelux is 25 jaar. Dit komt omdat het recht na eerste registratie 5 jaar duurt. Deze periode van vijf jaar kan je echter elke keer voor de duur van 5 jaren verlengen, totdat de periode van 25 jaar na eerste registratie is verstreken.

Wat is de duur in Europa?

Ook voor een model dat is ingeschreven bij het EUIPO gaat deze duur met bijbehorende verlenging op. Gaat het om een niet-geregistreerd Gemeenschapsmodel, dan is de duur van de bescherming maar drie jaar vanaf het moment dat het model aan het publiek is getoond in de EU. Het i-depot biedt hierbij een oplossing.

Wat is de duur wereldwijd?

Internationaal gezien valt modelrecht bescherming onder de nationale wet. Wereldwijd is de duur dus ook niet te bepalen, omdat dit per land dat je hebt aangewezen kan verschillen.

• Hetzelfde uiterlijk heeft als jouw geregistreerde model, of
• Bij de gemiddelde gebruiker geen andere algemene indruk wekt,
   rekening houdend met de creatieve vrijheid die de ontwerper had bij het ontwerp.

In de praktijk zal een rechter beoordelen of er sprake is van inbreuk. Dit gebeurt aan de hand van bovengenoemde criteria. De beoordeling kan subjectief lijken, omdat interpretatie van ‘algemene indruk’ per geval verschilt.

1. Wat gebeurt er als iemand mijn model namaakt?

Als iemand zonder toestemming een product maakt of verkoopt dat sterk lijkt op jouw geregistreerde model, is dat in potentie een inbreuk op jouw modelrecht.

Wat kun je doen?

1. Bewijs verzamelen (zoals foto’s, verkoopinformatie, data).
2. Een sommatiebrief sturen (liefst via een advocaat of gemachtigde).
3. Juridische stappen ondernemen, zoals:
   • Een kort geding voor een verbod.
   • Schadevergoeding eisen.
   • Inbeslagname van de inbreukmakende producten.

Een goede registratie maakt het veel eenvoudiger om succesvol op te treden.

2. Wat gebeurt er als iemand mijn model namaakt?

Beide zijn vormen van intellectuele eigendom, maar beschermen verschillende elementen van je product of bedrijf:

Tip: In de praktijk worden merk- en modelrechten vaak gecombineerd ingezet voor een sterke juridische bescherming van zowel uiterlijk als merkidentiteit.

3. Hoe werkt niet geregistreerd modelrecht?

Ondanks dat registreren de beste bescherming biedt, bestaat er ook een niet-geregistreerd modelrecht. Dit noemen we niet-geregistreerd Gemeenschapsmodel en houdt in dat het ontstaat door een model of tekening voor het publiek beschikbaar te stellen. De duur van een niet-geregistreerd recht is 3 jaar vanaf het moment dat het voor het eerst aan het publiek tentoongesteld is.

4. Waar kan je je rechten opzoeken?

Om te voorkomen dat je kosten maakt die je niet terugkrijgt omdat jouw model wordt geweigerd, is het verstandig om oudere modellen op te zoeken. Het opzoeken doe je in het Benelux modellenregister. Overigens betekent het niet dat jouw model beschikbaar is als je het niet kunt vinden in het Benelux modellenregister. Je moet ook onderzoek doen middels vakbladen, tijdschriften en internet.

5. Hoe kan je modelrecht overdragen?

Modelrecht overdragen is geregeld in artikel 3.25 BVIE. Voor het overdragen van modelrecht is een akte noodzakelijk. Dit hoeft geen notariële akte te zijn en mag een onderhandse of authentieke akte zijn. De overdracht is nietig als de dit plaatsvindt onder levenden zonder dat het schriftelijk is vastgelegd of als het wordt overgedragen die niet op het gehele grondgebied van de Benelux betrekking hebben. Net als dat je een modelrecht niet alleen voor Nederland kunt aanvragen, kun je het ook niet alleen voor Nederland, België of Luxemburg overdragen.